Στο Κέντρο Πομπιντού, στο Παρίσι, η κίνηση είναι έντονη. Σε μια μεγάλη ουρά, κυρίως νέοι άνθρωποι περιμένουν υπομονετικά να φτάσει η ώρα για να ανοίξει η κεντρική είσοδος. Αιτία της κοσμοσυρροής – οι επισκέπτες υπολογίζονται μέχρι στιγμής περίπου στις 300 χιλιάδες – η αναδρομική έκθεση του Λούσιαν Φρόιντ, του μεγαλύτερου εν ζωή ρεαλιστή ζωγράφου, κατά τον τεχνοκριτικό Ρόμπερτ Χιουζ, όχι μόνο της Ευρώπης αλλά και όλου του κόσμου. Η έκθεση «Lucian Freud, l’ atelier» (Λούσιαν Φρόιντ: το ατελιέ) κλέβει αυτήν την εποχή την παράσταση στη γαλλική πρωτεύουσα, παρ’ όλο που πολλά μουσεία της έχουν καινούργιες, εξαιρετικού ενδιαφέροντος θεματικές εκθέσεις με έργα σπουδαία, παρουσιασμένα μάλιστα μέσα από έναν σύγχρονο κοινωνικοπολιτικό προβληματισμό...Ο Λούσιαν Φρόιντ, όμως, θεωρείται ο «εκλεκτός», που δεν μπορεί να αφήσει κανέναν ασυγκίνητο. Εγγονός του πατέρα της ψυχανάλυσης Σίγκμουντ Φρόιντ, ο Λούσιαν γεννήθηκε το 1922, στο Βερολίνο. Το 1934, με την άνοδο του ναζισμού, η οικογένειά του κατέφυγε στην Αγγλία, καθώς η εβραϊκή καταγωγή της εγκυμονούσε κινδύνους για την επιβίωσή της. Εκεί ο Λούσιαν σπουδάζει, αρχίζει να εργάζεται και εγκαθίσταται οριστικά, αποκτώντας τη βρετανική υπηκοότητα.
Στο πρώτο ατελιέ του, στο Πάντινγκτον, ένα λαϊκό προάστιο κατεστραμμένο από τους βομβαρδισμούς του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, γοητευμένος από το δωμάτιο που είχε ζωγραφίσει κάποτε ο Βαν Γκογκ, φιλοτεχνεί και αυτός με τη σειρά του τον εσωτερικό χώρο του. Πουλά τα έργα του στους φίλους των γονιών του. Το 1946 πηγαίνει στο Παρίσι, όπου γνωρίζει τον Τζακομέτι και τον Πικάσο και αργότερα επισκέπτεται και την Ελλάδα. Ζει για μερικούς μήνες στον Πόρο με τον φίλο του Τζον Κράξτον, ζωγραφίζοντας τις λεμονιές και τις πορτοκαλιές του ελληνικού τοπίου αλλά και δύο αυτοπροσωπογραφίες του.
Ο Γιώργος Σεφέρης στις «Μέρες Ε΄, 1945-1951» περιγράφει τη γνωριμία του με τους δύο φίλους. «… Οταν νύχτωσε, έναστρος ουρανός. Εκείνη την ώρα, ήρθε ο John Craxton και ο L. Freud, δύο νέοι ζωγράφοι που τους ακούω από τότε που ήρθα και που τους γνώρισα μόνο χτες. Μένουν στον Πόρο εδώ και μήνες? τους προστατεύει η LadyNorton. Ο πρώτος, Αγγλος, ο δεύτερος, εγγονός του μεγάλου Freud. Γλεντούν την Ελλάδα όπου βρίσκουν πράγματα που τους λείπουν στον τόπο τους. Το φως, κι ένα άλλο είδος ανθρώπινης επικοινωνίας, καθώς λένε
. Διασκεδάζουν και με τον Καραγκιόζη που παίζει στο χωριό. Ξεκινήσαμε όλοι μαζί για να πάμε να τον δούμε. Το θέατρο κλειστό...».Με την επιστροφή του στο Λονδίνο, ο Φρόιντ συνάπτει μια πολύ στενή, μακροχρόνια σχέση με τον Φράνσις Μπέικον, με τον οποίο γυρίζουν μαζί τις νύχτες στο Σόχο, ζωγραφίζουν, παρατηρούν, συζητούν, αλλά κυρίως ορίζουν, με τη δουλειά τους, μια καινούργια σχολή, τη «Σχολή του Λονδίνου».
Ο Φρόιντ έχει στο ενεργητικό του έναν μακροσκελή κατάλογο εκθέσεων στα
μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου και είναι ο πλέον ακριβοπληρωμένος ζωγράφος. Πριν από δύο χρόνια, σε δημοπρασία των Christie’s στη Νέα Υόρκη, το έργο του «Big Sue» πουλήθηκε προς 33,6 εκατομμύρια ευρώ!Για το έργο του Φρόιντ, ο οποίος εξελίσσεται σε σύγχρονο μύθο, ζητήσαμε τη γνώμη του ζωγράφου και πρώην πρύτανη της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας, Χρόνη Μπότσογλου: «Είναι, όντως, πολύ σημαντικός. Υπάρχουν, ωστόσο και άλλοι παραστατικοί ζωγράφοι μεγάλης αξίας. Σε εμένα αρέσουν περισσότερο ο Μοντιλιάνι, ο Χόπερ και, τελευταία, ο Χόκνεϊ. Και, φυσικά, ο Μπέικον. Του οποίου, ένα μικρό πορτρέτο με τέμπερα που του έχει κάνει ο Φρόιντ, πιστεύω ότι είναι και το καλύτερο έργο του. Βεβαίως, δεν έχω δει την αναδρομική του, όπου εκεί μπορεί να σχηματίσει κάποιος μια άλλη εικόνα της δουλειάς του. Οσο για το αν είναι υπερτιμημένα τα έργα του, είναι κάτι που δεν με αφορά. Παίζουν τόσο μεγάλο ρόλο και οι μάνατζερ...».
Ο Φρόιντ συνήψε πολλές ερωτικές σχέσεις και γάμους και έχει αποκτήσει αρκετά παιδιά – «περίπου 40» λένε κάποιοι περιπαικτικά, τα σίγουρα όμως είναι δέκα!Και ας έρθουμε στην έκθεση του Παρισιού, η οποία οργανώνεται σε σχέση με το ατελιέ του και παρουσιάζεται σε έναν όροφο του Κέντρου Πομπιντού, μεγαλύτερο από 900 τ.μ. Οι διασημότερες συνθέσεις του, οι οποίες, κατά τους ιστορικούς τέχνης, έχουν ανοίξει καινούργιους δρόμους στη ζωγραφική, εκτίθενται εδώ και είναι χωρισμένες σε θέματα. Ενα από αυτά η σάρκα, ένα άλλο ο ίδιος ο Φρόιντ, και τα δύο μέσα από μια ειρωνική ματιά ή μέσα από την έκπληξη που γεννά απέναντι στον εαυτό μας το πέρασμα του χρόνου. Στον περίκλειστο χώρο του εργαστηρίου του, ο Φρόιντ ζωγραφίζει γυμνά μοντέλα, που είναι οι φίλοι του, ο βοηθός του, οι αγαπημένοι του άνθρωποι, ο περφόρμερ Λι Μπόουερι και η Σου Τίλεϊ.
Ο σκύλος του, ο φθαρμένος καναπές του, ο νιπτήρας του, το σιδερένιο κρεβάτι του, η πολυθρόνα του, ένα φυτό, οι γεμάτοι χρώματα τοίχοι, η ανοιχτή πόρτα γίνονται στοιχεία αναπόσπαστα του περιβάλλοντος, τόσο στις αυτοπροσωπογραφίες του όσο και όταν ζωγραφίζει την πληθωρική σάρκα της γυμνής Σου ή γυμνό τον ογκώδη Λι.Το πινέλο του Φρόιντ, ως προέκταση της κοφτερής ματιάς του πάνω στο θέμα του, απογυμνώνει και χώνεται βαθιά στις πτυχές της σάρκας, στη φθορά του χρόνου. Τολμά και τον εαυτό του ολόγυμνο μπροστά στον καθρέφτη, τολμά το χαλαρωμένο σώμα του μπροστά μας, τολμά τις πληγές της ζωής μας. Σάρκα, βλέμμα, βλέμματα ή κλειστά μάτια. Τα μοντέλα κουράζονται κάποια στιγμή και κοιμούνται έχοντας αφεθεί στην οξυδερκή και διεισδυτική ματιά του, στη ματιά που απογυμνώνει την ψυχή, κρατώντας όμως, θα έλεγε κανείς, τα μυστικά τους.
Από το ατελιέ του ζωγράφου έχουμε και τη θέα του. Το λονδρέζικο προάστιο με τις παλιές πολυκατοικίες που βλέπουν σε τυφλές αυλές, τα συγκεντρωμένα σκουπίδια, η θλίψη των άβαφων τοίχων, τα κλειστά παράθυρα, η απουσία ανθρώπων, η σιωπή, κάποιες πρασινάδες και δέντρα που φύονται εκεί κοντά προς δόξαν της ζωής, είναι ό,τι και όσα ο Φρόιντ αναζητούσε στο αστικό τοπίο τη δεκαετία του ’80, όταν άνοιγε έναν καινούργιο διάλογο με την κλασική ζωγραφική. Αυτός ήταν ο κόσμος του και ο μικρόκοσμός του, καθώς φόρμα και χρώμα τον απασχολούσαν έντονα.
Στην αναδρομική έκθεση του Λούσιαν Φρόιντ στο Παρίσι, βρίσκουμε επίσης μια ενότητα ενός επαναπροσδιορισμού έργων κλασικών, μιας δεύτερης ανάγνωσης, θα λέγαμε, με λάδια, σχέδια και χαρακτικά, πάνω σε πίνακες του Πικάσο, του Κόνσταμπλ, του Σεζάν, του Σαρντέν.
Η έκθεση συγκεντρώνει πλήθη επισκεπτών που στέκονται με περίσκεψη, παρόμοια με αυτήν του ζωγράφου, μπροστά στους πίνακές του, ολοκληρώνεται με την προβολή δύο μικρών ταινιών που δείχνουν τον Φρόιντ και τα μοντέλα του στο ατελιέ του, καθώς και με μια σειρά απο
καλυπτικών για τον τρόπο δουλειάς του καλλιτέχνη φωτογραφιών, που έχει τραβήξει ο βοηθός του Ντέιβιντ Ντάουσον.Η έκθεση «Lucian Freud, l’ atelier» θα φιλοξενείται στο Κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι ως τις 19 Ιουλίου.
David Hockney
2002
oil on canvas, 16 x 12 1/4 inches
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου