Η τέχνη του προβοκάτορα

Αιρετικός, καταστροφολάγνος ή απλώς προκλητικός; Ο Κώστας Τσόκλης ξέρει να προκαλεί την κοινή γνώμη και να «κινεί» συστηματικά τη δημοσιότητα, ακόμη και την αρνητική, γύρω από το όνομά του

«Προς Θεού! Δεν είναι ότι μου αρέσει που κάηκαν τα δάση και οι άνθρωποι. Αλλά θα ήθελα να καούν κι άλλο για να έχω περισσότερες τέτοιες εικόνες. Αν μου έλεγαν, βέβαια, τι θα προτιμούσες, τις εικόνες ή να μην καούν, θα έλεγα φυσικά να μην καούν. Δεν ευχόμαστε τη φωτιά αλλά λέμε, τρόπος του λέγειν, να συνεχίσει το έργο της για να έχουμε ωραίες εικόνες...» είχε πει σε μια συνέντευξή του με αφορμή τις πυρκαγιές του 2007 και τη «μετουσίωσή» τους σε έκθεση με τίτλο «Κώστας Τσόκλης 2008» ο καλλιτέχνης («Το Βήμα», Ιανουάριος 2008).

Αιρετικός, καταστροφολάγνος, ή απλώς προκλητικός; Η γλώσσα του καλλιτέχνη ανέκαθεν έκοβε σαν ξυράφι. Ακόμη και όσον αφορά τον εαυτό του. «Δεν μπορεί να λάτρεψα το Βαν Γκογκ στα 18 μου, να έκοψα το δάχτυλό μου όπως εκείνος το αφτί του και σήμερα να τον βλέπω με το ίδιο μάτι. Δεν γίνεται. Τότε έβγαζα σπίθες. Τώρα δεν βγάζω πια. Είμαι μια πολύ συμπαθητική στάχτη. Χρήσιμη και η στάχτη, απόρροια ζωής, φωτιάς. Αλλά πάντα στάχτη...» είχε πει σε μια άλλη του συνέντευξη («ΒΗΜagazino», Μάρτιος 2009), με αφορμή τη συμπλήρωση των 80 χρόνων του. Να, όμως, που αυτή η στάχτη μπορεί να ξαναγίνει «φωτιά». Με τις δηλώσεις του περί «αθώωσης» του βιασμού, που επανήλθαν στην επικαιρότητα 11 χρόνια από τότε, ο Κώστας Τσόκλης προξενεί αντιδράσεις και τη μεγαλύτερη, ίσως, φασαρία γύρω από το όνομά του. Πρόκειται, άραγε, για συνειδητή επιλογή; Είτε ναι είτε όχι, ο εικαστικός δημιουργός αποτελεί την περίπτωση καλλιτέχνη που πολλές φορές έχει δώσει λαβές να βρεθεί στη δίνη του κυκλώνα κατά τη διάρκεια της καριέρας του. «Σε τι διαφέρει, όμως, ηθικά αυτός που σε κλέβει από εκείνον που θέλει να σε κλέψει; Επρεπε, κατά τη γνώμη μου, να φυλακιστεί ολόκληρος ο ελληνικός λαός, διότι λίγο- πολύ έχουμε διαπράξει ανομία. Και τελικά τι τιμωρείται; Η διάθεση ανομίας, το μέγεθος, ή το είδος» είχε αναφέρει σε συνέντευξή του («Τα Νέα», Ιούλιος 2010).

Ο Κώστας Τσόκλης έχει δηλώσει άνθρωπος «της τραγωδίας», άνθρωπος που γελάει πολύ λίγο («ΒΗΜagazino», Μάρτιος 2009). Ανάλογα δραματικό ήταν και το νέο έργο περιβάλλον της τελευταίας του έκθεσης, με τίτλο «1930 Τsoclis 2010» όπου τοποθέτησε το φέρετρό του κάτω από κάποια κριτική που τού έχει ασκήσει γάλλος κριτικός. «Με αυτό θέλω να δείξω πως αυτός ο “σπουδαίος” ζωγράφος τελειώνει σε λίγο» είχε δηλώσει σε σχετική με την έκθεση συνέντευξή του («Το Βήμα», Ιούλιος 2010). Σε σχετικούς πένθιμους τόνους είχε επίσης εμπιστευθεί: «Εχω πεθάνει δύο- τρεις φορές ως τώρα. Πιστεύω ότι είναι ευτυχές ένας καλλιτέχνης να γίνει κάποτε “πτώμα” στην καριέρα του. Ζηλεύω τους αποτυχημένους. Τη δυνατότητα που έχουν να τους ανακαλύψει κάποιος αύριο. Εμένα με έχουν ήδη ανακαλύψει» . («Καθημερινή», Μάρτιος 2009.) Ο Κώστας Τσόκλης δεν είναι σεμνός άνθρωπος. Το δηλώνει, άλλωστε. «Δεν είμαι ένας σεμνός άνθρωπος που κάνει μια εσωτερική ζωγραφική μεγάλης ποιότητας, την οποία θα ανακαλύψει κανείς ύστερα από χρόνια. Είμαι ένας άνθρωπος του σήμερα, με ενδιαφέρει τώρα αυτό που κάνω και δεν με ενδιαφέρει αν θα μείνει τίποτα. Το βλέπω πως μπορώ να παρεξηγηθώ. Να πει κανείς :“Αντε παράτα μας, βρε Τσόκλη. Πάλι εσύ;”. Αλλά δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά» («Το Βήμα», Μάρτιος 2009). Αποτέλεσμα, ο ίδιος να βρίσκεται συχνά «παρεξηγημένος». «Σίγουρα δεν είμαι πια καθαρός καλλιτέχνης» έχει υπογραμμίσει, απαντώντας σε ερώτηση αν δηλώνει πολιτικός καλλιτέχνης. («Τα Νέα» Ιούλιος 2010.) «Ξεκίνησα αυνανιζόμενος, αυτοϊκανοποιούμενος από το έργο μου. Πέρασα στη συνουσία, στην επικοινωνία με τον κόσμο. Κατόπιν συνειδητοποίησα πως έχω υποχρεώσεις απέναντι στην ιστορία της τέχνης, τα έδωσα όλα και εξαντλήθηκα. Τώρα πια, είτε θέλω είτε όχι, έχω την πείρα της ζωής και πρέπει να πάρω μια θέση απέναντι στα πράγματα. Δεν θέλω να είμαι βρικόλακας. Θέλω να με θέλετε. Και για να με θέλετε, πρέπει να αξιοποιήσω το κεφάλαιο που έχω, το όνομά μου για το κοινό καλό».


http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=34&artid=352408&dt=05/09/2010