Γεωπολιτικοί σχεδιασμοί… και στη μέση η Θεσπρωτία

Αγωγός EAST MED
Τρεις είναι οι αγωγοί που βρίσκονται υπό κατασκευή αυτή την περίοδο. Ο πρώτος είναι ο TAP (Trans-Adriatic Pipeline) που θα μεταφέρει 15 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως, επί 30 χρόνια, από την Κασπία θάλασσα προς την ΕΕ. Δεύτερος είναι ο αγωγός IGI (Interconnector Greece to Italy) που ονομάζεται και Poseidon. Αυτός ο αγωγός θα είναι συνέχεια του TAP και κατασκευάζεται από την κοινοπραξία ΔΕΠΑ-EDISON.
Ο τρίτος αγωγός ονομάζεται IGB (Interconnector Greece to Bulgaria) και θα μεταφέρει φυσικό αέριο, από τις αποθήκες υγροποιημένου φυσικού αερίου της Ρεβυθούσας και του πλωτού σταθμού αποθήκευσης υγροποιημένου αερίου της Αλεξανδρούπολης, αρχικά προς τη Βουλγαρία και αργότερα προς Ρουμανία και Ουκρανία.

Ο αγωγός EAST MED, η σημασία και οι αντιδράσεις
Υπάρχει όμως και ένας τέταρτος αγωγός που είναι υψίστης γεωπολιτικής σημασίας για την Ελλάδα. Είναι ο αγωγός EAST MED που θα μεταφέρει από τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου προς την Ε.Ε,12 με 18 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως, για 30 χρόνια. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν 10 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της Κέρκυρας (οι έρευνες βρίσκονται σε εξέλιξη), καθώς και 15 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου από το κοίτασμα του Κυπαρισσιακού κόλπου.
Η κατασκευή του αγωγού EAST MED είναι, επομένως, κεφαλαιώδους σημασίας γιατί θα μεταφέρει περίπου 40 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου προς την ΕΕ έναντι των 15 δις κυβικών μέτρων φυσικού αερίου που θα μεταφέρει ο TAP. Στην κατασκευή του αγωγού EAST MED θα συμμετέχει και η ιταλική εταιρεία Edison, η οποία κατά σύμπτωση συμμετέχει και στην κοινοπραξία εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων που βρίσκονται δυτικά της Κέρκυρας και αυτών που βρίσκονται στον κόλπο της Κυπαρισσίας.
Με απλά λόγια, αν όλα πάνε καλά, η Ελλάδα θα τροφοδοτεί με φυσικό αέριο την Ευρώπη των 450 εκατ. κατοίκων αλλά και τους βαλκανικούς λαούς με πληθυσμό γύρω στα 80 εκατομμύρια. Είναι λοιπόν αναμενόμενο ότι η κατασκευή του αγωγού EAST MED θα πολεμηθεί από τους Ρώσους και τους Τούρκους, καθώς και μόνο από γεωπολιτικής απόψεως, ο αγωγός αυτός πλήττει τα συμφέροντα αμφοτέρων.

Στην περίπτωση της Ρωσίας, πέραν της ενδεχόμενης οικονομικής ζημίας (είτε λόγω απώλειας αγορών που όμως θεωρητικά μπορούν να αντικατασταθούν, είτε λόγω αύξησης της προσφοράς που θα συμπιέζει τις τιμές του αγαθού σε μια οικονομία εξαρτημένη από τα έσοδα από τη διάθεση υδρογονανθράκων στη διεθνή αγορά), μπορεί να υπάρξει και απώλεια της (γεω)πολιτικής επιρροής που έχει ο ενεργειακός τροφοδότης (Ρωσία) έναντι του τροφοδοτούμενου (Ευρωπαϊκή Ένωση).
Στην περίπτωση της Τουρκίας υπάρχει πανομοιότυπο σκεπτικό. Ο γεωστρατηγικός έλεγχος του χώρου της Ανατολικής Μεσογείου είναι εξαιρετικά δύσκολος καθότι δυνάμεις όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος, δε σκοπεύουν να υπαχθούν στη γεωπολιτική ομπρέλα που φιλοδοξεί να απλώσει στην περιοχή η Άγκυρα.

Πάντως, θεωρείται βέβαιο πως εάν η Ε.Ε. εξαρτιόταν από την Τουρκία για την κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών, θα έπεφτε διαρκώς θύμα εκβιαστικών τακτικών σε όλα τα επίπεδα. Αυτό προφανώς κανένας στην Ευρώπη δεν το επιθυμεί και είναι ένας από τους λόγους του πολύ έντονου ενδιαφέροντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον EAST MED.

Η συνάντηση των «4» και το έπαθλο του EAST MED
Το εγχείρημα προωθήθηκε περαιτέρω στην τετραμερή συνάντηση των υπουργών Ενέργειας Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και Ιταλίας, με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που πραγματοποιήθηκε στο Τελ Αβίβ, στις 3 Απριλίου. Με δεδομένες τις τεράστιες ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης, οι ποσότητες που κρύβονται στην κυπριακή ΑΟΖ έχουν προκαλέσει το έντονο ενδιαφέρον της Κομισιόν. Στη συνάντηση, εξετάστηκε η προοπτική κατασκευής του EAST MED, υπεγράφη συμφωνία συνεργασίας και κατατέθηκε ένας αρχικός επταετής σχεδιασμός με το κόστος να υπολογίζεται στα 5,3 δις. ευρώ.

Ήδη ολοκληρώθηκαν οι τεχνικές αναλύσεις από την IGI Poseidon, ενώ οι τεράστιες ποσότητες κάνουν τους ειδικούς αισιόδοξους. Δεν είναι τυχαίο, ότι στην Κύπρο έχουν γίνει τρισδιάστατες έρευνες και απεικονίσεις και ήδη εξασφάλισαν δικαιώματα γεώτρησης ενεργειακοί κολοσσοί όπως η κοινοπραξία Exxon Mobil και Qatar Petroleum στο οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ, ΕΝΙ και Total στο 6, και η ΕΝΙ στο 8. Εντός του έτους προγραμματίζονται έως και δώδεκα γεωτρήσεις στα συγκεκριμένα οικόπεδα, παρότι η Άγκυρα εκτοξεύει απειλές με στόχο να αποτρέψει την ομαλή αξιοποίηση των κοιτασμάτων.

Πιο συγκεκριμένα, η Τουρκία πιέζει κυβερνήσεις και εταιρείες για την κατασκευή του αγωγού προς την Τουρκία, που θα καλύπτει τις δικές της αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες και πιθανώς να τροφοδοτεί τις ευρωπαϊκές αγορές. Ο Ταγίπ Ερντογάν κατέστησε σαφές ότι το ζήτημα της ενέργειας αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα, στη διάρκεια ενεργειακού συνεδρίου στην Κωνσταντινούπολη. Σε ένα από τα πολλά πάνελ, ο βοηθός υφυπουργός ενέργειας, Αλμπαρσιάν Μπαιρακτάρ, τόνισε ότι ένα έργο πρέπει να συμβάλλει στην περιφερειακή σταθερότητα γι’ αυτό η Τουρκία συζητεί με το Ισραήλ, αλλά έσπευσε να υπογραμμίσει πως η Άγκυρα έχει και «άλλες επιλογές», από το Ιράν και τη Ρωσία μέχρι το Ιράκ και το Αζερμπαϊτζάν…

Η υποθαλάσσια χάραξη
Αντίθετα με τις επιδιώξεις της Τουρκίας, στην πολυδιάστατη σημασία που θα έχει για την Ελλάδα η κατασκευή του υποθαλάσσιου αγωγού EAST MED αναφέρθηκε ο γενικός γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων του υπουργείου Εξωτερικών Γιώργος Τσίπρας, λίγες ώρες μετά την υπογραφή της συμφωνίας συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας-Ιταλίας-Κύπρου-Ισραήλ στο Τελ Αβίβ.

Ειδικότερα, εστίασε στη γεωπολιτική και την οικονομική αξία του μεγαλύτερου υποθαλάσσιου αγωγού σε μήκος και σε βάθος που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από το Ισραήλ στην Ευρώπη, τονίζοντας πως η Ελλάδα μπορεί να μετατραπεί σε σημαντικό ενεργειακό κόμβο στην ΕΕ.
Ωστόσο, ακόμη σημαντικότερη σπουδαιότητα απέδωσε στη γεωπολιτική αναβάθμιση της χώρας μας στη νοτιοανατολική Ευρώπη, σημειώνοντας πως το έργο του EAST MED σηματοδοτεί και μεγαλύτερη ασφάλεια στην περιοχή. Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε εξάλλου στο γεγονός ότι ο αγωγός αυτός προβλέπεται να διέλθει από την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κύπρου και της Ελλάδας.

Το μεγάλο ενδιαφέρον των τεσσάρων χωρών για τον αγωγό EAST MED διαφαίνεται στην κοινή διακήρυξη που υπέγραψαν, στην οποία περιλαμβάνεται και η απόφασή τους για τη στενή παρακολούθηση της εξέλιξης του έργου, αφενός κάθε δίμηνο από μία τετραμερή ομάδα εργασίας και αφετέρου κάθε εξάμηνο από τους ίδιους του υπουργούς που θα συναντώνται προκειμένου να εξετάσουν την πρόοδό του.

Ο EAST MED και η Θεσπρωτία!
Σε κάθε περίπτωση, από τεχνικής και οικονομικής άποψης η κατασκευή ενός υποθαλάσσιου αγωγού που θα καταλήγει στις ευρωπαϊκές αγορές, εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση. Ένα σημαντικό εμπόδιο είναι ότι οι τιμές για την εξόρυξη και τη μεταφορά του αερίου της Ανατολικής Μεσογείου παραμένουν πολύ υψηλότερες από αυτές του αντίστοιχου ρωσικού.
Αλλά εδώ υπεισέρχονται και οι γεωπολιτικοί υπολογισμοί, καθώς πολλές ευρωπαϊκές χώρες εξαρτώνται είτε απόλυτα, είτε σε μεγάλο βαθμό από τη Μόσχα. Η εξάρτηση της Γερμανίας έχει φθάσει στο 38%, ενώ οι συνολικές ποσότητες ρωσικού αερίου που φθάνουν στην Ε.Ε. παρουσιάζουν αύξηση. Σ’ αυτό το περιβάλλον υπολογίζεται ότι μέχρι το 2020 η Ανατολική Μεσόγειος θα μπορούσε να αρχίσει να τροφοδοτεί την Ευρώπη και να φθάσει στα 300 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα στα επόμενα δεκαπέντε χρόνια, ποσότητες που θα αυξηθούν σημαντικά εάν ανακαλυφθούν και άλλα κοιτάσματα, όπως προσδοκούν οι ενεργειακοί κολοσσοί. Σε αυτή την περίπτωση και αν όντως τα αποθέματα αποδειχθούν γιγάντια, θα μπορούσε να κατασκευαστεί ακόμη και δεύτερος αγωγός.
Το σημαντικό όμως που αφορά την περιοχή μας, είναι ότι ο υποθαλάσσιος EAST MED θα διασχίζει την Ανατολική Μεσόγειο και θα φθάνει στη Δυτική Ελλάδα, μέσω Κρήτης και Πελοποννήσου. Η μοναδική απόληξή του στην ξηρά, πριν την Ιταλία, θα είναι στην περιοχή της Θεσπρωτίας για να τροφοδοτηθεί, μελλοντικά, με αέριο η βαλκανική ενδοχώρα. Από τη Θεσπρωτία θα καταλήγει στη συνέχεια, στην νότια Ιταλία και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές.
Ο βασικός αυτός σχεδιασμός έχει ήδη εγκριθεί στη συνάντηση του Τελ Αβίβ και αν τελικά υλοποιηθεί θα αποτελέσει για τη Θεσπρωτία και την Ήπειρο το σημαντικότερο έργο υποδομής, ακόμη και από αυτή την Εγνατία Οδό. Οι πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού Άμυνας Πάνου Καμένου, με τις οποίες βιάστηκε… να «πάρει επάνω του» και να εκμεταλλευτεί πολιτικά τον πιθανό ερχομό του φυσικού αερίου στην Ήπειρο, έγιναν ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο.
Το βέβαιο είναι πως το πάζλ είναι εξαιρετικά πολύπλοκο. Και το κρίσιμο «κλειδί» του βρίσκεται στο ακριβές ύψος των αποθεμάτων που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου. Όταν προσδιοριστεί επακριβώς, τότε πολλά από τα σημερινά ερωτήματα θα βρουν τις απαντήσεις τους. Και έτσι θα ληφθούν και οι τελικές αποφάσεις για το έργο….

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ


Δεν υπάρχουν σχόλια: