Οι μπεκάτσες... εκτροφής!

Η "αξία" των θηραμάτων στον παγκόσμιο θηραματικό χάρτη εξαρτάται από ένα βασικό στοιχείο: από τη δυνατότητα εκτροφής και αναπαραγωγής τους σε ελεγχόμενες συνθήκες, ώστε να μπορούν να παράγουν θηρεύσιμα και προβλέψιμα πλεονάσματα.
Ανάμεσα στα πτηνά -και με βάση αυτή την αξία– τα κορυφαία της "λίστας" είναι βέβαια εκείνα που δεν μπορούν να αναπαραχθούν με "τεχνητό" τρόπο…
Σήμερα, η "λίστα" αυτή έχει μειωθεί εξαιρετικά, καθώς όλο και περισσότερα είδη αναπαράγονται επιτυχημένα σε συνθήκες αιχμαλωσίας και δίνουν ελπίδα για μελλοντική μαζικότερη αναπαραγωγή. Οι προσπάθειες αυτές στο σύνολό τους χρηματοδοτούνται και οργανώνονται από κυνηγετικές οργανώσεις ή από ανθρώπους και επιχειρήσεις που χρηματοδοτούνται από αυτές.

Οι αγριόγαλοι, τα γκράους των βρετανικών νησιών, οι πέρδικες όλων των ειδών -ακόμα και η δυσκολότατη δική μας ορεινή πέρδικα- αναπαράγονται πλέον τεχνητά. Οι "παραγωγές" αυτών των πουλιών σε όλα τα μέρη του κόσμου είναι μικρές, γι' αυτό και απευθύνονται για την ώρα σε προσπάθειες επανένταξης και σε αναπληθυσμούς κυρίως και όχι σε μαζικές απελευθερώσεις για άμεση θήρευση.
Περίοπτη θέση στην επιτυχημένη αυτή προσπάθεια έχει και η ωτίδα, το μεταναστευτικό πουλί της ερήμου (μεταναστεύει από την έρημο του Πακιστάν στην έρημο της Αραβίας) που αποτελεί παραδοσιακό θήραμα των Αράβων γερακάρηδων. Αλλά, βέβαια, το αληθινό "best seller" στον κόσμο των φτερωτών θηραμάτων, αυτό που θα προκαλούσε στην κυριολεξία μια μικρή "επανάσταση" εάν θα μπορούσε να αναπαραχθεί σε αιχμαλωσία, είναι φυσικά… η μπεκάτσα!

Αν και δεν είναι ευρέως γνωστό, τέτοιες προσπάθειες έχουν γίνει και συνεχίζουν να γίνονται σήμερα σε διάφορες περιοχές του κόσμου μας…
Προσπάθειες...
Προσπάθειες επώασης αβγών μπεκάτσας με τεχνητούς τρόπους, όπως και ανατροφής νεοσσών σε κλειστές ελεγχόμενες συνθήκες εκτροφής, έγιναν από πολύ νωρίς. Και κυρίως ήταν απόπειρες που πραγματοποιήθηκαν στη Βόρεια Αμερική με την αμερικανική μπεκάτσα, η βιολογία της οποίας προσομοιάζει εξαιρετικά της ευρωπαϊκής. Υπάρχουν, μάλιστα, πολλές αναφορές από τη δεκαετία του 1950, για εκτροφικές "επιτυχίες" και απελευθέρωση τέτοιων πουλιών στο περιβάλλον. Η "φροντίδα" περιλάμβανε την προστασία των νεοσσών, τη διατήρησή τους σε ελεγχόμενες συνθήκες φωτός και υγρασίας και την παροχή τροφής με σκουληκάκια, κομμένα στην αρχή…

Τα μικρά μπεκατσόπουλα είναι σε θέση να εγκαταλείψουν τη φωλιά τους αμέσως με την εκκόλαψη. Αυτό σημαίνει ότι έχουν ωριμάσει αρκετά μέσα στο αβγό, ώστε να είναι αρκετά δυνατά να αντεπεξέλθουν σε πιο δύσκολες συνθήκες. Σύμφωνα με παρατηρήσεις και μαρτυρίες, η ενήλικη μπεκάτσα παρουσιάζει μια χαρακτηριστική συμπεριφορά προστασίας των νεογνών της: όταν αυτά κινδυνεύουν, τα μεταφέρει σε ασφαλέστερα μέρη κουβαλώντας τα στην κοιλιά της και στηρίζοντάς τα με το ράμφος της!
Οι τελευταίες πληροφορίες για την αναπαραγωγή της μπεκάτσας σε συνθήκες αιχμαλωσίας μας έρχονται από την Αγγλία… Ο υπεύθυνος μιας από τις μεγαλύτερες αγγλικές φάρμες φασιανών και πρασινοκέφαλων παπιών -με δυνατότητα παραγωγής ενάμισι εκατομμύριο πουλιά τον χρόνο- ήρθε σε συνεννόηση με μια ειδικό από την Τσεχία.
Στην Τσεχία, που αποτελεί χώρο φυσικής αναπαραγωγής της μπεκάτσας τα τελευταία χρόνια, βρίσκονται σε εξέλιξη μελέτες για τον βιότοπο και την αναπαραγωγή της, τη φωλεοποίηση και τον ρυθμό επιτυχίας της. Αποτέλεσμα αυτής της συνεννόησης ήταν μια προσπάθεια εκκόλαψης αβγών μπεκάτσας σε κλειστές και ελεγχόμενες συνθήκες.
Στην ύπαιθρο, η μπεκάτσα γεννά μέχρι τέσσερα αβγά σε μια εύκολα αναγνωρίσιμη φωλιά. Γύρω στα 60 τέτοια αβγά συλλέχθηκαν… και ταξίδεψαν μέχρι την Αγγλία, όπου εκκολάφθηκαν στις μηχανές του εκτροφείου! Το αποτέλεσμα ήταν… 41 μικρά μπεκατσόπουλα που γεννήθηκαν από αυτά ακριβώς τα αβγά.
Σε ένα δοκιμαστικό και πειραματικό επίπεδο, τα μισά πουλιά ταΐστηκαν με μια δίαιτα βασισμένη σε καλαμπόκι, ενώ τα άλλα μισά με μια ειδική πρωτεϊνούχα δίαιτα που δημιουργήθηκε τεχνητά από κατασκευαστή του εμπορίου. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η δεύτερη δίαιτα ήταν πολύ καλύτερη, καθώς τα πουλιά κέρδισαν γρηγορότερα βάρος και ανέπτυξαν πιο σύντομα το πτέρωμά τους…
Σήμερα...
Τα πουλιά της μπεκάτσας παίρνουν βάρος πολύ γρήγορα: σε έξι εβδομάδες έχουν "φτερώσει" για τα καλά, πετώντας σε μικρές αποστάσεις σαν ορτύκια. Αυτό πού αποδείχτηκε πολύ δύσκολο στη διάρκεια της πρώτης σεζόν ήταν να "ταυτοποιηθεί" το φύλο και να ξεχωρίσουν τα αρσενικά από τα θηλυκά. Μόλις "ταυτοποιήθηκαν" όμως μετά από μερικούς μήνες, οι εκτροφείς τα χώρισαν σε ξεχωριστά κοπάδια. Οι νεαρές μπεκάτσες εγκλιματίστηκαν άριστα στο περιβάλλον γύρω από τη φάρμα.
Τα απελευθερωμένα πουλιά έδειξαν άριστη προσαρμογή στο περιβάλλον και δεν χρειάστηκαν επιπλέον τροφή, καθώς μπορούσαν πλέον να τρέφονται αυτόνομα.
Ενα χαρακτηριστικό που έδειξαν, όμως, ήταν η απώλεια του μεταναστευτικού ενστίκτου και η εμμονή τους να παραμένουν στην περιοχή εκτροφής! Αυτό βέβαια αφορά την Αγγλία, που είναι ταυτόχρονα και τόπος διαχείμασης και τόπος αναπαραγωγής. Μια πιθανή εξήγηση αυτής της συμπεριφοράς των "απελευθερωμένων" ίσως να μπορεί να δοθεί:
Η μετανάστευση -τουλάχιστον η έναρξή της- μπορεί να οφείλεται σε μια κίνηση των ώριμων πουλιών, των γεννητόρων δηλαδή που σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχουν για να παρακινήσουν τα νεαρά πουλιά της τεχνητής αναπαραγωγής. Αυτό παρατηρήθηκε και σε άλλα μεγάλα πουλιά, που υιοθέτησαν αποδημητικές συμπεριφορές των παρένθετων γονιών, όπως οι αγριόχηνες που εκκολάφθηκαν σε φωλιές συγγενών ειδών. Δεν ξέρουμε βέβαια ακόμα πώς θα αντιδράσουν αυτές οι μπεκάτσες "εκτροφής" σε συνθήκες αναγκαστικής αποδημίας, όταν ένας ολικός παγετός μπορεί να χτυπήσει την περιοχή.
Οπως και να έχει, στην Αγγλία φαίνεται να έχει γίνει ένα μεγάλο βήμα! Σήμερα στη φάρμα έχει δημιουργηθεί ένα "πλεόνασμα" από τεχνητά εκτρεφόμενες μπεκάτσες, ενώ το όλο "πείραμα" διεξάγεται σε συνεννόηση και με τον Βρετανικό Οργανισμό Θηραματοπονίας.
Ζευγάρια πουλιών διατέθηκαν ήδη για εγκατάσταση και σε άλλα κυνηγετικά κτήματα, όπου ο Οργανισμός έκρινε ότι υπάρχουν οι απαραίτητες συνθήκες αποικισμού.
Τα νέα στην πράξη είναι συναρπαστικά, γιατί αφορούν το πιο μυστηριώδες, δυσπρόσιτο και απρόβλεπτο θήραμα της Ευρασίας. Ας μην ξεχνάμε ότι η Ελλάδα αποτελεί οριακά χώρο φωλεοποίησης της μπεκάτσας, με λίγα μόνο περιστατικά αναπαραγωγής να έχουν εντοπισθεί στην επικράτεια της χώρας
Η επίσημη επιστημονική τεκμηρίωση της πετυχημένης εκκόλαψης και εκτροφής μπεκάτσας σε αιχμαλωσία γεννά νέες προοπτικές για το ίδιο το μέλλον της…
ΤΟ ΓΝΩΡΙΖΑΤΕ;
Γύρω στο 1600, ένας χωρικός της Αγγλίας με δίχτυα και παγίδες μπορούσε σε μια νύχτα του Δεκεμβρίου να πιάσει 100 περίπου μπεκάτσες στον τόπο της βοσκής τους…
Σήμερα, αυτές τις 100 "εύκολες" μπεκάτσες ένας μέσος κυνηγός όχι μόνο δεν πρόκειται να τις θηρεύσει, αλλά ίσως και να μην καταφέρει να ανακαλύψει ποτέ στο σύνολο της ενεργής κυνηγετικής του ζωής.
http://www.ethnos.gr/entheta.asp?catid=23386&subid=2&pubid=63165214